در دنياي امروز دانايي يکي از محورها و شاخص هاي اصلي پيشرفت و تعالي هر جامعه محسوب مي شود. سنجش سطح دانايي به ميزان توليد و مصرف اطلاعات و گسترش دانايي به دسترسي سريع و آسان به منابع علمی موثق وابسته است. دانسته هاي ما يا از طريق مطالعه منابع اطلاعاتي موجود حاصل مي شود يا براساس پژوهش هايي که خود انجام مي دهيم به دست مي آيد. اگر اين دانسته ها بر اساس نتايج پژوهش هاي قبلي باشد در واقع به مصرف اطلاعات پرداخته ايم و اگر مبتني بر مشاهدات و تحليل هاي جاري باشد تلاش ما به توليد اطلاعات منجر شده است.
پژوهش در هر موضوع، به هر شکلي و در هر سطحي که انجام شود تلاشي منسجم و نظام مند در جهت توسعه دانش موجود درباره موضوع هايي است که با آن ها سر و کار داريم. پژوهش کوششي است براي يافتن بهترين راه حل هاي ممکن در جهت حل مشکلات موجود در عرصه هاي مختلف زندگي. هم چنين، پژوهش فعاليتي منسجم براي رسيدن به شناختي روشن تر از مفاهيم پيرامون ماست. در مجموع پژوهش راهي براي گسترش مرزهاي دانش و گشودن افقهاي تازه براي آيندگان است. شخصي که به شيوه هاي گوناگون به انجام پژوهش مي پردازد پژوهشگر(محقق) ناميده مي شود. پژوهشگر فردي است که با استفاده از روش هاي علمي در صدد رسيدن به شناختي تازه از مسائل و مفاهيم مختلف است. او با استفاده از ابزارهاي گوناگون به مشاهده دقيق تر و عميق تر پديده هاي اطراف خود مي پردازد. پژوهشگر با نگاهي نقادانه و موشکافانه به پيرامون خود مي نگرد و براي رفع مشکلات جامعه و ارائه بهترين راهکارهاي عملي اطلاعات موثقي را در اختيار متوليان امور قرار مي دهد.
کساني که در فعاليت هاي خود رويکردي پژوهشي دارند قبل از هرگونه تصميم گيري به مطالعه وضعيت موجود پرداخته و با تجزيه و تحليل مشاهدات خود به بهترين راه حل ها مي انديشند.
در واقع پژوهش يکي از محورهاي مهمي است که ضامن پيشرفت و توسعه پايدار در هر کشور به شمار مي آيد.
پژوهش، فرايندي علمي است كه از ابتدا تا انتهاي آن برخاسته از منطق و تدبري علمي، مراحل به هم پيوسته اي را شامل مي شود كه لازم است به صورت مرتب طي گردند:
1.
بررسی درونی و ابزاری
انتخاب مورد
ارائه تعمیم ها
تکیه بر تفسیر
2.
پرسش های پژوهش
ساختار مفهومی
بیان موضوع
تکامل پرسش های پژوهش
پرسش های اطلاعاتی موضوعی
پرسش های مربوط به داده های رمزگذاری شده
3.
ماهیت پژوهش کیفی
درک تجربی
تفسیر به مثابه روش
ویژگی های دیگر پژوهش کیفی
شناسایی خطاها
4.
گردآوری داده ها
سازماندهی گردآوری داده ها
دسترسی و مجوزها
مشاهده
توصیف بافت ها
مصاحبه
بررسی اسناد
5.
تحلیل و تفسیر
انباشت مقوله ای داده ها یا تفسیر مستقیم
همخوانی و الگو
تعمیم های طبیعی
6.
نقش های پژوهشگر موردی
پژوهشگر موردی به مثابه معلم
پژوهشگر موردی به عنوان مدافع
پژوهشگر موردی در نقش ارزیابی کننده
پژوهشگر موردی در نقش مفسر
تکوینی اندیشی
7.
نوشتن گزارش
شکل بندی زودهنگام گزارش
رعايت اصول علمي:
پژوهش علمي، داراي اصول و ضوابطي است كه بدون رعايت آن فرايند پژوهشي از حالت مطلوب خود خارج شده و تنها برخي يافته هاي از هم گسيخته و انباشته شده درباره موضوع تحقيقي را شامل مي شود. نگارنده عمده ترين نقاط ضعف در پژوهش هاي صورت گرفته را در موارد زير مي داند:
الف) عدم ارتباط منطقي ميان موضوع پژوهش، مسأله پژوهش، فرضيه ها و آزمون فرضيه ها و بيان يافته هاي پژوهش.
ب) عدم دقت در توجيه علمي موضوع پژوهش.
پ) وجود فرضيه هاي ناهمگن و پراكنده در ارتباط با موضوع يا حاشيه آن.
ت) عدم توجه به چارچوب نظري پژوهش.
ث) عدم ارتباط ميان تعاريف عملياتي متغيرها و شاخص هاي ابزار اندازه گيري آن.
ج) عدم توجه به نمونه گيري برپايه اصول علمي و فرمول هاي نمونه گيري.
چ) سهم نازل فصل سوم پژوهش(روش اجراي پژوهش) هم به لحاظ محتوا و هم حجم مطالب ارائه شده.
ح) عدم تناسب ميان آزمون هاي آماري مورداستفاده براي فرضيه ها و آزمون هاي آماري مطلوب آن ها.
خ) كم توجهي به بحث بيان يافته هاي پژوهش و نتيجه گيري.
د) عدم ارائه راه كارهاي كاربردي و عيني و ملموس در ارتباط با موضوع پژوهش.
ذ) عدم توجه به شيوه صحيح مأخذ نويسي.
ويژگي هاي يک پژوهشگر موفق چيست؟
يک پژوهشگر موفق نگاهي کنجکاو و موشکافانه به پديده هاي اطراف خود دارد. او نسبت به آن چه در اطرافش مي گذرد حساس است و ذهني پويا و پرسشگر دارد. ذهن پرسشگر او همواره در جهت يافتن پاسخ هاي تازه براي پرسش هاي موجود است. هم چنين، او براي انجام موفقيت آميز پژوهش خود، از روش هاي علمي و پذيرفته شده استفاده مي کند. علاو بر آن، يک پژوهشگر موفق از مهارت لازم براي يافتن منابع اطلاعاتي مورد نيازش برخوردار است. اين منابع از محل هاي مختلف مثل کتابخانه ها، مراکز اطلاع رساني و شبکه هاي رايانه اي ملي و بين المللي به دست مي آيند. او به خوبي مي تواند در اين منابع به جستجو بپردازد و با مطالعه پيشينه پژوهشي موضوعي که در آن زمينه فعاليت مي کنند به درک روشني نسبت به گذشته آن موضوع دست يابد. پژوهشگران موفق به کار گروهي در طرح هاي پژوهشي بها مي دهند و تلاش مي کنند پژوهش خود را با همکاري يکديگر انجام دهند. هم چنين، آنان نتايج يافته هاي خود را به نحو موثري منتشر ساخته و در اختيار ساير محققان قرار مي دهند. آنان نسبت به توسعه مرزهاي دانش احساس مسئوليت کرده و لحظه اي از تلاش در جهت ارتقاء مهارت هاي علمي خويش باز نمي ايستند.
منابع:
هشتم شماره دوم –زمستان ۷۵.
صحيفه نور ج۱۳ص۷۲.
صحيفه نور ج۱۹ ص۷ و۳۶.
كلمات قصار ص۱۲۱.
روزنامه ايران
هفته نامه سپيد
پژوهش در هر موضوع، به هر شکلي و در هر سطحي که انجام شود تلاشي منسجم و نظام مند در جهت توسعه دانش موجود درباره موضوع هايي است که با آن ها سر و کار داريم. پژوهش کوششي است براي يافتن بهترين راه حل هاي ممکن در جهت حل مشکلات موجود در عرصه هاي مختلف زندگي. هم چنين، پژوهش فعاليتي منسجم براي رسيدن به شناختي روشن تر از مفاهيم پيرامون ماست. در مجموع پژوهش راهي براي گسترش مرزهاي دانش و گشودن افقهاي تازه براي آيندگان است. شخصي که به شيوه هاي گوناگون به انجام پژوهش مي پردازد پژوهشگر(محقق) ناميده مي شود. پژوهشگر فردي است که با استفاده از روش هاي علمي در صدد رسيدن به شناختي تازه از مسائل و مفاهيم مختلف است. او با استفاده از ابزارهاي گوناگون به مشاهده دقيق تر و عميق تر پديده هاي اطراف خود مي پردازد. پژوهشگر با نگاهي نقادانه و موشکافانه به پيرامون خود مي نگرد و براي رفع مشکلات جامعه و ارائه بهترين راهکارهاي عملي اطلاعات موثقي را در اختيار متوليان امور قرار مي دهد.
کساني که در فعاليت هاي خود رويکردي پژوهشي دارند قبل از هرگونه تصميم گيري به مطالعه وضعيت موجود پرداخته و با تجزيه و تحليل مشاهدات خود به بهترين راه حل ها مي انديشند.
در واقع پژوهش يکي از محورهاي مهمي است که ضامن پيشرفت و توسعه پايدار در هر کشور به شمار مي آيد.
پژوهش، فرايندي علمي است كه از ابتدا تا انتهاي آن برخاسته از منطق و تدبري علمي، مراحل به هم پيوسته اي را شامل مي شود كه لازم است به صورت مرتب طي گردند:
1.
بررسی درونی و ابزاری
انتخاب مورد
ارائه تعمیم ها
تکیه بر تفسیر
2.
پرسش های پژوهش
ساختار مفهومی
بیان موضوع
تکامل پرسش های پژوهش
پرسش های اطلاعاتی موضوعی
پرسش های مربوط به داده های رمزگذاری شده
3.
ماهیت پژوهش کیفی
درک تجربی
تفسیر به مثابه روش
ویژگی های دیگر پژوهش کیفی
شناسایی خطاها
4.
گردآوری داده ها
سازماندهی گردآوری داده ها
دسترسی و مجوزها
مشاهده
توصیف بافت ها
مصاحبه
بررسی اسناد
5.
تحلیل و تفسیر
انباشت مقوله ای داده ها یا تفسیر مستقیم
همخوانی و الگو
تعمیم های طبیعی
6.
نقش های پژوهشگر موردی
پژوهشگر موردی به مثابه معلم
پژوهشگر موردی به عنوان مدافع
پژوهشگر موردی در نقش ارزیابی کننده
پژوهشگر موردی در نقش مفسر
تکوینی اندیشی
7.
نوشتن گزارش
شکل بندی زودهنگام گزارش
رعايت اصول علمي:
پژوهش علمي، داراي اصول و ضوابطي است كه بدون رعايت آن فرايند پژوهشي از حالت مطلوب خود خارج شده و تنها برخي يافته هاي از هم گسيخته و انباشته شده درباره موضوع تحقيقي را شامل مي شود. نگارنده عمده ترين نقاط ضعف در پژوهش هاي صورت گرفته را در موارد زير مي داند:
الف) عدم ارتباط منطقي ميان موضوع پژوهش، مسأله پژوهش، فرضيه ها و آزمون فرضيه ها و بيان يافته هاي پژوهش.
ب) عدم دقت در توجيه علمي موضوع پژوهش.
پ) وجود فرضيه هاي ناهمگن و پراكنده در ارتباط با موضوع يا حاشيه آن.
ت) عدم توجه به چارچوب نظري پژوهش.
ث) عدم ارتباط ميان تعاريف عملياتي متغيرها و شاخص هاي ابزار اندازه گيري آن.
ج) عدم توجه به نمونه گيري برپايه اصول علمي و فرمول هاي نمونه گيري.
چ) سهم نازل فصل سوم پژوهش(روش اجراي پژوهش) هم به لحاظ محتوا و هم حجم مطالب ارائه شده.
ح) عدم تناسب ميان آزمون هاي آماري مورداستفاده براي فرضيه ها و آزمون هاي آماري مطلوب آن ها.
خ) كم توجهي به بحث بيان يافته هاي پژوهش و نتيجه گيري.
د) عدم ارائه راه كارهاي كاربردي و عيني و ملموس در ارتباط با موضوع پژوهش.
ذ) عدم توجه به شيوه صحيح مأخذ نويسي.
ويژگي هاي يک پژوهشگر موفق چيست؟
يک پژوهشگر موفق نگاهي کنجکاو و موشکافانه به پديده هاي اطراف خود دارد. او نسبت به آن چه در اطرافش مي گذرد حساس است و ذهني پويا و پرسشگر دارد. ذهن پرسشگر او همواره در جهت يافتن پاسخ هاي تازه براي پرسش هاي موجود است. هم چنين، او براي انجام موفقيت آميز پژوهش خود، از روش هاي علمي و پذيرفته شده استفاده مي کند. علاو بر آن، يک پژوهشگر موفق از مهارت لازم براي يافتن منابع اطلاعاتي مورد نيازش برخوردار است. اين منابع از محل هاي مختلف مثل کتابخانه ها، مراکز اطلاع رساني و شبکه هاي رايانه اي ملي و بين المللي به دست مي آيند. او به خوبي مي تواند در اين منابع به جستجو بپردازد و با مطالعه پيشينه پژوهشي موضوعي که در آن زمينه فعاليت مي کنند به درک روشني نسبت به گذشته آن موضوع دست يابد. پژوهشگران موفق به کار گروهي در طرح هاي پژوهشي بها مي دهند و تلاش مي کنند پژوهش خود را با همکاري يکديگر انجام دهند. هم چنين، آنان نتايج يافته هاي خود را به نحو موثري منتشر ساخته و در اختيار ساير محققان قرار مي دهند. آنان نسبت به توسعه مرزهاي دانش احساس مسئوليت کرده و لحظه اي از تلاش در جهت ارتقاء مهارت هاي علمي خويش باز نمي ايستند.
منابع:
هشتم شماره دوم –زمستان ۷۵.
صحيفه نور ج۱۳ص۷۲.
صحيفه نور ج۱۹ ص۷ و۳۶.
كلمات قصار ص۱۲۱.
روزنامه ايران
هفته نامه سپيد
No comments:
Post a Comment